BÁC SĨ CHÍNH

Bác sĩ Nguyễn Văn Đức

 

Trong hệ thống y tế Hoa Kỳ, hiện có hai người bác sĩ phối hợp với nhau để chăm sóc sức khỏe cho người bệnh: bác sĩ chính (primary care doctor, primary care physician) và bác sĩ chuyên môn (specialist).

Danh từ "bác sĩ chính" xuất hiện khoảng hơn mười năm trước khi mô thức chăm sóc sức khỏe managed care HMO (Health Maintenance Organizations) ra đời, và người có Medi-Cal buộc phải gia nhập các tổ hợp y tế HMO, ngoại trừ các vị tàn tật thụ hưởng Medi-Cal. Song từ đầu năm nay, các vị tàn tật thụ hưởng Medi-Cal cũng phải gia nhập tổ hợp y tế HMO, không còn tự ý muốn đi bác sĩ nào thì đi như trước. Tiểu bang California tiết kiệm được nhiều triệu đô la mỗi tháng nhờ việc này.

Vai trò của người bác sĩ chính ngày càng trở thành quan trọng khi vào đầu năm tới 2013, đến lượt các vị có Medi-Medi (vừa có Medi-Cal vừa có Medicare) cũng buộc phải gia nhập tổ hợp y tế HMO, và chính quyền tiểu bang tính, hàng năm California sẽ tiết kiệm được 1 tỉ đô la cho công quĩ khi đưa xong hết các vị Medi-Medi vào managed care HMO. Tiền thất thoát hiện thời là do người bệnh Medi-Medi tự đi nhiều bác sĩ, nên hay xảy ra những lạm dụng (abuse) và gian lận (fraud).

Trước khi có mô thức managed care HMO, người bác sĩ chính mờ nhạt, nhiều vị bệnh nhân tưởng bác sĩ chính chỉ chữa cảm, cúm, còn có chuyện gì về da, cứ chạy thẳng đến bác sĩ chuyên khoa Da, đau bụng chạy thẳng đến bác sĩ chuyên khoa Tiêu Hóa, … Thực ra không phải vậy, người bác sĩ chính được huấn luyện để làm những công việc quan trọng hơn nhiều. Bác sĩ chính không làm được việc của bác sĩ chuyên khoa, nhưng ngược lại, bác sĩ chuyên khoa cũng không làm, hoặc không làm được công việc của bác sĩ chính.

 

Chữa trị

 

Trong hệ thống tổ hợp y tế HMO, người bệnh chỉ đi khám một bác sĩ, mọi chuyện đều cần đến người bác sĩ chính, nên bác sĩ chính phải chăm sóc sức khỏe cho người bệnh về mọi khía cạnh: chữa trị, thực hiện y khoa phòng ngừa, và trong những lãnh vực ngoài khả năng, làm thủ tục, viết giấy giới thiệu chuyển người bệnh đến người bác sĩ chuyên khoa.

Chữa trị là việc dễ hiểu, bạn có triệu chứng bất thường, đến khám, bác sĩ chính sẽ hỏi bệnh, thăm khám, định bệnh và chữa trị cho bạn. Nếu cần, bác sĩ chính gửi bạn đến bác sĩ chuyên khoa, sửa soạn hồ sơ, tài liệu, viết giấy giới thiệu để giúp bác sĩ chuyên khoa nhanh chóng giải quyết vấn đề giúp bạn. Đồng thời, bác sĩ chính cũng tiếp tục theo dõi vấn đề, đọc báo cáo của bác sĩ chuyên khoa gửi về, giải thích lại cho bạn và gia đình những việc bác sĩ chuyên khoa muốn làm. Bác sĩ chuyên khoa quên gửi báo cáo ư (chuyện này xảy ra hoài!), bác sĩ chính sẽ cho người gọi văn phòng bác sĩ chuyên khoa, nhờ gửi báo cáo. Mọi tài liệu sẽ được đưa lên hồ sơ bệnh lý điện tử (electronic medical record) của bạn để lưu trữ.

Trường hợp bạn vào phòng cấp cứu hoặc nhà thương, vài ngày sau khi bạn về nhà, bác sĩ chính cần xem bạn lại, đọc các tài liệu của nhà thương để tiếp tục chữa trị bạn, và nếu cần, nhắc nhở bạn giữ hẹn với bác sĩ chuyên khoa đã xem bạn trong nhà thương. Từ nhà thương về, đi khám lại bác sĩ chính, bạn nên đem tất cả những giấy tờ nhà thương đưa bạn đến để bác sĩ chính xem, cả các thuốc họ cho.

 

Y khoa phòng ngừa

 

Về y khoa phòng ngừa, hệ thống HMO (Health Maintenace Organizations) là số một, vì các tổ hợp y tế chuyên chăm sóc các vị cao niên nhận chỉ thị trực tiếp từ Medicare, nhắc nhở các bác sĩ chính trong tổ hợp phải thực hiện những phòng ngừa đúng sách vở cho người bệnh, chu toàn nhiệm vụ Medicare giao phó. Đây là một hệ thống có kiểm soát, bác sĩ không làm đúng bổn phận, nhận được thư nhắc nhở của tổ hợp cũng khó chịu lắm (chưa kể bị mất các món tiền thưởng)!

Chẳng hạn, mỗi năm một lần, bác sĩ cần khám tổng quát và khuyên người bệnh những việc nên làm để duy trì và tăng tiến sức khỏe, người nào hút thuốc khuyên họ nên bỏ, cân, đo để tính ra Body Mass Index (chỉ số khối lượng cơ thể, dựa vào chiều cao và sức nặng), người nào có chỉ số này cao trên 25, tức quá cân (overweight), khuyên họ ăn uống kiêng cữ cách nào, vận động ra sao để xuống cân.

Người bệnh cần được gửi đi khám mắt để truy tìm bệnh cao áp nhãn (glaucoma), chích ngừa cúm hàng năm, và chích ngừa sưng phổi Pneumococcus một lần sau tuổi 65. Về truy tìm ung thư ruột già, bác sĩ cần khuyên người bệnh soi ruột già, hoặc thử phân tìm xem trong phân có máu. Phụ nữ cần được bác sĩ gửi đi chụp phim vú (mammogram) để truy tìm ung thư vú ít nhất 2 năm một lần, và sau tuổi 65, cần chụp phim truy tìm rỗng xương (osteoporosis), để sớm chữa trị nếu có bệnh.

Gửi người bệnh đi soi ruột già, khám mắt, chụp phim, …, bác sĩ chính cũng có bổn phận đọc các kết quả gửi về, bác sĩ chuyên khoa có quên gửi báo cáo, bác sĩ chính cho người gọi văn phòng bác sĩ chuyên khoa nhờ gửi báo cáo. Mọi tài liệu y khoa phòng ngừa đều được đưa lên hồ sơ điện tử của người bệnh đâu ra đấy.

Những chuyện thuộc lãnh vực y khoa phòng ngừa, bao lâu đưa người bệnh đi soi ruột già lại (10 năm sau, 5 năm sau, hay 3 năm sau tùy trường hợp), khám mắt lại, chụp phim vú lại (1-2 năm), ... rất hay sót, nhưng nay chúng ta có hồ sơ điện tử, bảo computer nó nhắc mình, những chuyện này dễ thực hiện chu đáo hơn trước.

Bạn thấy, vai trò của người bác sĩ chính rất quan trọng, công việc của người bác sĩ chính đa dạng, cần kiến thức chuyên môn, sự tỉ mỉ, và bây giờ, cả khả năng sử dụng computer, nhờ nó nhắc chúng ta những việc cần làm. Thêm vào đó, bạn nên chọn bác sĩ chính nói cùng ngôn ngữ, dễ liên lạc để bạn không gặp khó khăn trong việc kể bệnh, nói chuyện, và khi có chuyện khẩn cấp cần liên lạc, bạn liên lạc được ngay.