Một phương pháp khách quan để đo trình độ dân chủ của một quốc gia

Có rất nhiều tranh cãi về cách đo lường trình độ dân chủ của một nước, và các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều tiêu chuẩn khác nhau hay còn gọi là chỉ tiêu dân chủ (democracy indicators): cơ chế chính trị, bình đẳng giới tính, chủng tộc, nhân quyền, hệ thống kinh tế, xã hội dân sự, tự do ngôn luận và báo chí, internet, facebook... Mỗi người có những chỉ tiêu khác và dù chỉ tiêu giống nhau thì người ta vẫn có thể tranh cãi về tầm quan trọng (hay trọng lượng) của mỗi chỉ tiêu. Tranghttp://www.democracybarometer.org/links_en.html liệt kê hàng trăm bảng xếp hạng khác nhau về nền dân chủ của các nước. 

Theo tôi, có một chỉ số đo lường dân chủ hay độc tài rất dễ và nhanh chóng, và chính xác không kém gì hay còn hơn hẳn những chỉ tiêu rắc rối hơn mà các học giả đã đề nghị. Chỉ tiêu này hoàn toàn khoa học, khách quan, cụ thể, vật chất, nhìn được sờ được. Vì không dựa lên sự đánh giá chủ quan của con người nên nó không thể gây tranh cãi. 

Chỉ số độc tài mà tôi đề nghị tùy thuộc phí tổn xây các tượng đài công cộng, tức là các tượng đài xây bằng thuế của người dân. Chính xác hơn: 

Chỉ số độc tài = Tỷ lệ ngân sách chính phủ (sau khi trả lương cho lãnh đạo, công nhân viên, cảnh sát, quân đội) dùng để xây tượng đài. 

Chỉ số dân chủ = 1 / Chỉ số độc tài. 

Dĩ nhiên, tượng đài do tư nhân tự nguyện đóng góp xây không kể tới. 

Một nước mà nhà nước không bao giờ dùng tiền để xây tượng đài là một nước dân chủ tuyệt đối. Ở Mỹ, những tượng đài vĩ đại và nổi tiếng nhất là tượng Thần Tự Do và tượng đài tổng thống Washington ("cha già dân tộc" lãnh đạo chiến tranh dành độc lập của nước Mỹ). Tượng thần Tự Do thì do Pháp tặng, còn tượng Washington thì do tư nhân khởi sự và đóng góp, bắt đầu xây năm 1848 (49 năm sau khi ông mất). 28 năm sau thì hết tiền mà mới xây được có 1/4, quốc hội mới quyết định trợ cấp cho xây nốt. Mỹ còn một số tượng đài nữa chủ yếu ở công trường The Mall ở Washington như Lincohn Memorial, Jefferson Monument, tượng đài Thế Chiến 2, nhưng nói chung, khi đi khắm nước Mỹ (hay Úc, Tây Âu) ta thấy số tượng đài xây thời dân chủ rất ít. Đương nhiên, ở Âu Châu những tượng đài xây thời quân chủ phong kiến thì lại rất nhiều. Ở những nước được coi là dân chủ nhất như các nước Bắc Âu hay New Zealand hầu như chẳng có tượng đài nào đáng kể. 

Một nước mà nhà nước dùng 100% ngân sách còn dư sau khi trả lương để xây tượng đài là một nước độc tài tuyệt đối. Dĩ nhiên, không có nhà nước nào độc tài đến mức đó, nhưng ta có thể thấy là những nước cộng sản như Liên xô, Trung Quốc, Việt Nam thì đều vô số tượng đài vĩ đại. Iraq thời Saddam Hussein hay các nước Phi châu dưới những chế độ độc tài Bokassa hay Idi Amin cũng vậy. Bắc Hàn, mà ai cũng công nhận là độc tài toàn trị nhất thế giới, cũng là nước có những tượng đài vĩ đại nhất. 

Ở Việt Nam trong những năm gần đây tượng dài càng ngày càng nhiều và càng vĩ đại, tốn kém, và mấy chục tượng đài (chỉ riêng cho Hồ Chí Minh) đã được nhà nước chính thức quy hoạch cho 15 năm tới (http://www.tienphong.vn/van-nghe/hang-chuc-de-xuat-xin-dung-tuong-dai-bac-851973.tpo). Ngân sách cho những tượng đài này không bao giờ được đem ra bàn cãi ở Quốc hội. Đó là bằng chứng hùng hồn, cụ thể và rõ rệt nhất cho khuynh hướng chính trị hiện nay ở nước ta.