AcDieu225
Co Vang amazon Tammy

Free Hit Counters
Web Site Hit Counters

Khách viếng thăm

Translate

Powered by Translate

cam-on-anh_TPB (2).jpg

BÌNH BÀI “VỊNH CÁI QUẠT” CỦA HỒ XUÂN HƯƠNG

 

Video clips:

Vịnh Cái Quạt Hồ Xuân Hương - Hoàng Thi Thơ  Ý Lan

 

Chiếc quạt Xuân Hương Hồ Xuân Hương - Hoàng Thi Thơ Ái Vân

 image

 image

Một lỗ xâu xâu mấy cũng vừa,

Duyên em dính dáng tự bao giờ.

Chành ra ba góc da còn thiếu,

Khép lại đôi bên thịt vẫn thừa.

Mát mặt anh hùng khi tắt gió,

Che đầu quân tử lúc sa mưa.

Nâng niu ướm hỏi người trong trướng,

Phì phạch trong lòng đã sướng chưa?

Bài thơ này nằm trong nhóm thơ vịnh vật của Hồ Xuân Hương, như Quả mít, Con ốc nhồi, Bánh trôi nước… Biệt tài dùng cái nọ để nói cái kia của nữ sĩ một lần nữa được chứng minh và khẳng định.

Bà nhân hóa cái quạt bằng cách gọi bằng “em”, “duyên em”. Như vậy người đọc sẽ ngầm hiểu cái quạt tượng trưng cho phái nữ rồi! Hai câu đề giới thiệu chung về đặc điểm của cái quạt:

Một lỗ xâu xâu mấy cũng vừa,

Duyên em dính dáng tự bao giờ.

Ở đuôi mỗi cái nan quạt đều có một lỗ tròn để xỏ cái “cay” ngang qua. Mười sáu nan, mười tám nan quạt đều giống nhau y hệt. Xỏ “cay” xong thì người ta chốt hai đầu lại thật chắc cho các nan khỏi tuột ra khi dùng. Đấy là tả thực.

Nhưng sang câu thừa đề thì từ tả quạt nữ sĩ đã khéo léo chuyển sang hàm ý nói người, dù vẫn có chi tiết tả thực là giấy làm quạt ngày xưa được dán (hay còn gọi là phất) bằng nhựa cây cậy cùng họ với cây hồng ăn trái, rất dính. “Duyên em dính dáng” là thế, còn nghĩa sâu xa hơn nữa thì xin người đọc cứ việc suy diễn thoải mái!

Đến hai câu thực, nữ sĩ vẫn tiếp tục tả thực cái quạt giấy:

Chành ra ba góc da còn thiếu,

Khép lại đôi bên thịt vẫn thừa.

Chẳng đúng với hình dáng cái quạt lúc xòe ra và lúc gập vào hay sao? Ấy thế nhưng từ “da” và từ “thịt” lại xui khiến người ta liên tưởng đến bộ phận kiêng kị nhắc tới của phụ nữ. Thế là đang từ cái thanh, Hồ Xuân Hương chuyển sang cái tục rất tự nhiên và thú vị!

Hai câu luận kể về công dụng của cái quạt. Điều đáng nói là Hồ Xuân Hương không gắn cái quạt với giới bình dân mà lại cố ý gắn nó với những kẻ vốn tự xưng là tầng lớp thượng lưu trong xã hội phong kiến:

Mát mặt anh hùng khi tắt gió,

Che đầu quân tử lúc sa mưa.

Trên thì bà tả nó giống như cái "ấy" của phụ nữ, dưới bà lại đem nó ra mà phe phẩy vào mặt “anh hùng” và đem “che đầu quân tử”(?). Hỏi còn gì là kính trọng, còn gì là cao đạo nữa hỡi bà chúa thơ Nôm?! Quả là bà giết chết các bậc “anh hùng” và “quân tử” chẳng bằng giáo bằng gươm mà chỉ bằng… cái quạt!

Giết chết “danh dự” của người ta mà chưa tha, chưa hả, Hồ Xuân Hương còn đáo để hỏi với theo bằng hai câu kết - giống như phát súng ân huệ vào thái dương kẻ tử tội nơi pháp trường:

Nâng niu ướm hỏi người trong trướng

Phì phạch trong lòng đã sướng chưa?

"Người trong trướng" đương nhiên là giới quan lại, quý tộc rồi! Đố vị “anh hùng”, “quân tử “ nào dám trả lời câu hỏi này đấy bởi trả lời rằng “không sướng” thì lòi bộ mặt đạo đức giả ra, mà “sướng” thì khác gì tự lột mặt nạ, tự phơi bày bản chất?!

Hồ Xuân Hương có cách chửi xéo chửi xiên, cách đả kích thật sâu cay mà cũng thật độc đáo! Những kẻ bị bà chửi chỉ có cách duy nhất là “ngậm bồ hòn làm ngọt” mà thôi!

Sài Gòn 15-8-2014

 

Vịnh Cái Quạt I

Tác giả: Hồ Xuân Hương

 

Một lỗ xâu xâu mấy cũng vừa,(1)

Duyên em dính dán tự bao giờ,(2)

Chành ra ba góc da còn thiếu,

Khép lại đôi bên thịt vẫn thừa.

Mát mặt anh hùng khi tắt gió,

Che đầu quân tử lúc sa mưa.

Nâng niu ướm hỏi người trong trướng,

Phì phạch trong lòng đã sướng chưa?

--------------------------

(1). Lỗ xâu: Các nan quạt đều có một cái lỗ để xâu bằng cái suốt.

(2) Dính dán: Cái nhài quạt chốt các nan quạt lại cho khỏi xổ, để có thể mở ra, khép vàọ Dính dán ở đây có nghĩa là kết dính hoặc kết tạo, chứ không phải "dính dáng" với nghĩa liên can.

 

Vịnh Cái Quạt II

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Mười bảy hay là mười tám đây(1)

Cho ta yêu dấu chẳng dời tay.

Mỏng dày từng ấy, chành ba góc

Rộng hẹp dường nào, cẵm một cay.(2)

Càng nóng bao nhiêu thời càng mát,

Yêu đêm chưa phi lại yêu ngày.

Hồng hồng má phấn duyên vì cậy.(3)

Chúa dấu vua yêu một cái này.

------------------------------ ----------

(1) Mười bảy, mười tám: Số nan quạt giấy, cũng nói tuổi của thiếu nữ.

(2) Cay: Cái suốt của quạt giấy, hải đầu có mảnh kim loại (nhài quạt) hình tròn để chốt các nan lại ở hai nan cái.

(3) Cậy: Giống cây hồng, quả bé và chát, nhựa dùng để phất quạt. "Má hồng không thuốc mà say" (Cung oán ngâm khúc).

 

up

AcDieu
Google Search:       
RFI
Nguoi_Viet
RFA
Quan_Su_VNCH
Quân Sử VNCH
Voa_tieng_Viet
msn
BBc_Tieng_Viet
Dan_lam_bao
Radio_VNHN

TIME